4857 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenen Uzaktan Çalışma Yönetmeliği, 10.03.2021 tarih ve 31419 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak, bu tarih itibariyle yürürlüğe girmiştir.
Uzaktan çalışma kanunumuzda, “işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi” olarak tanımlanmıştır.
Uzaktan Çalışma Yönetmeliği ile uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işlerin, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının ve uzaktan çalışmanın usul ve esaslarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Yönetmeliğin kapsamına 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14’üncü maddesi uyarınca uzaktan çalışanlar ve bunların işverenleri girmektedir. Konuya ilişkin önem arz ettiğini düşündüğümüz hususlar başlıklar halinde aşağıda açıklanmıştır.
1. Uzaktan Çalışmaya İlişkin İş Sözleşmelerinde Şekil Şartı
Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılmalıdır.
Sözleşmede işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümlere yer verilmesi gerekmektedir.
Halihazırda işyerinde çalışma gerçekleştiren, ancak uzaktan çalışmaya geçmek isteyen taraflar için önerimiz, işçinin iş sözleşmesine yukarıda belirtilen şartları taşıyan ek bir protokolün akdedilmesidir.
2. Uzaktan Çalışmaya Geçiş
İş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabileceği gibi, halihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilir.
İşçinin, uzaktan çalışma talebi yazılı olarak yapılmalıdır. İşçinin bu talebi, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar doğrultusunda işverence değerlendirilecektir. Talebe ilişkin değerlendirme sonucunun otuz gün içinde işçiye, talebin yapıldığı usulle bildirilmesi esastır. Talebin kabul edilmesi halinde yukarıda açıkladığımız şartlara uygun şekilde sözleşme yapılmalıdır. Uzaktan çalışmaya geçen işçi, yine aynı usulle tekrar işyerinde çalışma talebinde bulunabilir. İşveren, söz konusu talebi öncelikli olarak değerlendirir.
Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde ise uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmaz. Ancak uzaktan çalışmaya geçişin işçi yönünden kazanılmış hak doğurmayacağına dikkat edilmelidir. Zorlayıcı nedenlerin ortadan kalkmasıyla birlikte işveren yeniden işyerinde çalışmaya dönülmesine karar verebilecektir.
3. Çalışma Süresinin Belirlenmesi
Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Mevzuatta öngörülen haftalık 45 saat, günlük 11 saat ve 7 günlük çalışma süresinde 24 saatlik kesintisiz dinlenmeye ilişkin ve diğer sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir.
Fazla çalışma ise, işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yıllık 270 saate kadar yapılabilir.
Burada işçinin kabulünün ayrıca belirtilmiş olması düzenlemenin yeni kabul edilmiş olmasına rağmen uygulayıcılarda tereddüt yaratmıştır. Mevcut onaylardan ayrı olarak uzaktan çalışma öngören sözleşme veya ek protokolde fazla çalışma için rıza alınması yararlı olabilecektir.
4. Uzaktan Çalışmanın Yapılamayacağı İşler
Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamaz.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuata göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı ise birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenir.
5. Uzaktan Çalışma Süresince İşveren ile İşçi Arasında İletişim
Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan ile işveren tarafından belirlenir.
6. Uzaktan Çalışma Gerçekleştirilecek Mekânının Düzenlenmesi
Gerekli olması halinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenecektir.
7. Malzeme ve İş Araçlarının Temini ve Kullanımı, Üretim Maliyetinin Karşılanması
Uzaktan çalışan işçinin mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının, iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa, işveren tarafından sağlanması esastır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilir.
İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmaz.
Ayrıca işin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususların iş sözleşmesinde belirtilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Kanun koyucu, zorunlu giderlere örnek vermeyerek bu giderlerin somut olaya uygun olarak belirlenmesini taraflara bırakmıştır. Ancak, her olay kendi içerisinde değerlendirilmek üzere, elektrik, internet bağlantısı vb. giderlerin zorunlu gidere örnek verilebileceğinden bahsedilebilir.
Halihazırda işyerinde çalışma gerçekleştiren, ancak uzaktan çalışmaya geçmek isteyen taraflar için önerimiz, işçinin iş sözleşmesine yukarıda açıkladığımız biçimde işçiye teslim edilecek malzeme ve iş araçlarının ve ayrıca hangi zorunlu giderlerin karşılanacağını gösteren ek bir protokolün akdedilmesidir.
8. İşyerine ve Yapılan İşe Dair Verilerin Korunması ile Paylaşılmasına Yönelik Tedbirler
İşveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirir ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alır. İşveren ayrıca korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirler. Verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen işletme kurallarına uzaktan çalışanın uyması zorunludur.
9. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tedbirlerin Alınması
İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür. İşverenlerin iş sağlığı ve güvenliği uzmanları ile birlikte gerekli önlemleri alarak, tehlike arz eden hususları ortadan kaldırmaya dikkat etmesi gerekmektedir.
Faydalı olması dileğimizle,
Saygılarımızla,
Av. Halil Yapıcı
Uyarı: Yukarıdaki bilgi ve görüşlerimiz sadece yol gösterme amaçlıdır ve yasal tavsiye alma olarak değerlendirilemez. Vona Hukuk Bürosu, doğru ve güncel içerikli bilgiyi sağlamak için her türlü çabayı göstermektedir ancak, bu makalenin yayımlanmasından sonra yürürlüğe girebilecek olan yasa ve mevzuatlarda yapılan değişiklikler nedeniyle en güncel yasal gelişmeleri yansıtmayabilir. Bu nedenle, bu makaledeki hiçbir şey yasal tavsiye olarak görülmemeli ve herhangi bir karar vermeden veya bu makalede yer alan bilgilere dayanarak herhangi bir işlem yapmadan önce avukatlara danışmalısınız.
Kişisel Verilerin Mesai Takibi Kapsamında Değerlendirilmesi