Tüketici Mahkemeleri ve Başvuru Koşulları

Tüketici Mahkemeleri, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan genel görevli Asliye Hukuk Mahkemeleri’nden farklı olarak 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile kurulan özel görevli mahkemelerdir. Tüketici Mahkemeleri, isminden de anlaşıldığı üzere tüketicilerin iş ve işlemleri nedeniyle yaşadığı uyuşmazlıkların çözümüne bakmakla görevli mahkemelerdir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da tüketici ve tüketici işleminin tanımı yapılmıştır. Buna göre,

• Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi
• Tüketici işlemi: Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlemi ifade etmektedir.

Özetle, tüketicilerin mesleki veya ticari amaçlar ile hareket eden gerçek ve tüzel kişiler ile yapmış oldukları hukuki işlemler veya kurmuş oldukları sözleşmeler tüketici işlemi olarak nitelendirilmektedir. Tüketici işlemi, mal satın alma olduğu gibi bir hizmet satın alma şeklinde de olabilir.

1. Tüketici Mahkemesi ve Tüketici Hakem Heyeti Ayrımı

Tüketiciler yapmış oldukları işlemler nedeniyle uyuşmazlık durumunda “Tüketici Hakem Heyeti” veya “Tüketici Mahkemeleri”ne başvuru ile uyuşmazlığın çözümünü isteyebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise uyuşmazlığın parasal miktarıdır. Tüketici Mahkemesi’nin görevi konusundaki parasal sınırlar ve usuller 6502 sayılı Kanun’un 68. maddesinin verdiği yetkiyle çıkarılan tebliğlerle her yıl yenilenmektedir. 26.12.2020 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanan “6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 68. ve Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliği’nin 6. maddelerinde yer alan ‘Parasal Sınırların Artırılmasına İlişkin Tebliğ’ ile değeri 7.550 TL altında bulunan uyuşmazlıklar için İlçe Tüketici Hakem Heyetleri’ne, değeri 7.550 TL ile 11.330 TL arasında olan uyuşmazlıklar için İl Tüketici Hakem Heyetleri’ne, değeri 11.330 TL’yi geçen uyuşmazlıklar için ise Tüketici Mahkemeleri’ne başvurulması gerekmektedir.

2. Tüketici Mahkemesi’nin Görevi

Tüketici Mahkemesi’nin görevli mahkeme olarak bir davaya bakabilmesi için taraflardan birinin mutlaka tüketici olması ve taraflar arasında mal ve hizmet satışına ilişkin hukuki bir işlem olması gerekmektedir. Bu bağlamda mal ve hizmetin kişisel ihtiyaç dışında kullanılması amacıyla satın alınması mal ve hizmeti satın alan tarafı tüketici yapmayacağından olası uyuşmazlığın çözümü için görevli mahkeme Tüketici Mahkemeleri olmayacaktır. Örneğin, bir market sahibinin X firmasından marketinde satmak için Y meyvesini alması market sahibini tüketici yapmazken, X firmasından Y meyvesini kendisi yemek için alıyorsa market sahibi kişi tüketici konumunda olacaktır.

Tüketici Hakem Heyetleri’nin vermiş oldukları karara karşı yapılan itirazları değerlendirmekle görevli merci de Tüketici Mahkemeleri’dir. Tüketici Hakem Heyeti’nin vermiş olduğu karara karşı, tebliğden itibaren 15 gün içinde Tüketici Mahkemesi’ne itiraz edilebilir.

3. Tüketici Mahkemesi’nde Yetki

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca bir dava açıldığında yetkili mahkeme davalının yerleşim yerindeki mahkeme olmaktadır. Ancak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Tüketici Mahkemeleri için yetkili mahkeme belirlenirken özel bir yetki de düzenlenmiştir. Buna göre tüketicinin yerleşim yerindeki Tüketici Mahkemeleri de yetkili mahkemeler olacaktır. Bir örnek ile açıklamak gerekirse, A şehrinde yaşayan tüketici B şehrinde yerleşim yeri olan bir firmadan almış olduğu mal nedeniyle Tüketici Mahkemesi’nde dava açmak isterse B şehri Tüketici Mahkemeleri’nde dava açabileceği gibi A şehri Tüketici Mahkemeleri’nde de dava açabilecektir.

4. Dava Şartı Arabuluculuk

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 73/A maddesi uyarınca parasal sınırı 11.330 TL’yi aşan uyuşmazlıkların çözümü için Tüketici Mahkemeleri’nde dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurulması zorunludur. Arabuluculuğa başvurulmadan açılan davalar ise dava şartı eksikliği nedeni ile usul yönünden reddedilecektir.

Metnin PDF’i için buraya tıklayabilirsiniz.

Uyarı: Yukarıdaki bilgi ve görüşlerimiz sadece yol gösterme amaçlıdır ve yasal tavsiye alma olarak değerlendirilemez. Vona Hukuk Bürosu, doğru ve güncel içerikli bilgiyi sağlamak için her türlü çabayı göstermektedir ancak, bu makalenin yayımlanmasından sonra yürürlüğe girebilecek olan yasa ve mevzuatlarda yapılan değişiklikler nedeniyle en güncel yasal gelişmeleri yansıtmayabilir. Bu nedenle, bu makaledeki hiçbir şey yasal tavsiye olarak görülmemeli ve herhangi bir karar vermeden veya bu makalede yer alan bilgilere dayanarak herhangi bir işlem yapmadan önce avukatlara danışmalısınız.