17.04.2020 tarih ve 31102 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan kanunla çalışanları ilgilendiren birtakım değişiklikler yürürlüğe girmiştir. Bu önemli değişiklikler hakkındaki değerlendirmemizi sizlerle paylaşmak isteriz.
MADDE 2 – I) 18.10.2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamındaki yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin süreler bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle uzatılmıştır. Cumhurbaşkanı, bu bentte yer alan üç aylık süreyi bitiminden itibaren üç aya kadar uzatmaya yetkilidir.
Yönetici Notu: Toplu iş sözleşme görüşmeleri ile grev ve lokavta ilişkin süreçler üç ay süreler uzatılmıştır ancak mevcut görüşmeler devam edip TİS imzalanmasında herhangi bir sakınca olmadığı kanaatindeyiz.
MADDE 7- 4447 sayılı Kanun’a aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“Geçici Madde 24 – Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15.3.2020 tarihinden sonra 51. madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.
Birinci fıkra kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanun’un 39. maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanun’a göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.
Bakanlık, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.”
Yönetici Notu: Söz konusu düzenleme ile ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden de faydalanamayan çalışanlar ile 15.03.2020 tarihinden sonra işten çıkarılarak işsizlik ödeneğinden yararlanamayan çalışanlar 3 aylık dönem içinde fondan günlük 39,24 TL alabilecektir, işbu bu ödemeden damga vergisi düşülecektir. Bu halde 30 gün üzerinden ödeme yapıldığında ücretsiz izne çıkarılmış bir kişi aylık yaklaşık 1.177 Türk Lirası ödeme alacaktır.
Ücretsiz izinde olup nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanacak ve yapılan ödeme kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.
Bu maddeden yararlanacak tüm çalışanlar genel sağlık sigortalı sayılacak ve prim ödemeleri Fon’dan karşılanacaktır.
MADDE 8 – 4447 sayılı Kanun’a aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“Geçici Madde 25 – Yeni Koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.”
Yönetici Notu: Covid-19 sebebiyle kısa çalışma başvuruları için uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı ile kısa çalışma ödemesi yapılarak daha erken sonuç alma olanağı getirilmiştir. Ancak işverenin hatalı bilgi, belge vermesi durumda ödemeler işverenlerden yasal faizi ile birlikte tahsil edilecektir.
MADDE 9 – 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’na aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“Geçici Madde 10 – Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25. maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.
Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.
Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.”
Yönetici notu: Bu kanun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesinin, COVİD-19 salgın hastalık neticesinde kamu yararının gerektirmesi nedeni ile bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25. maddenin II. bendinde belirtilen “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri” haller dışında işveren tarafından feshedilesi mümkün olmayacaktır. İşverenin bu madde kapsamında iş akdini sona erdirmesi halinde İşçi, feshin yukarıdaki bentlerde öngörülen sebeplere uygun olmadığı iddiası ile 18, 20 ve 21. madde hükümleri çerçevesinde yargı yoluna başvurabilecektir.
Fesih yasağı uygulanan hallerde işverenler çalışanları ücretsiz izne ayırabilecektir. Ancak söz konusu ücretsiz izin uygulamasının, İş Hukuku’nun öncelikle işçiyi koruma, işçi lehine yorum gibi ilkeleri doğrultusunda, işin devamı açısından değerlendirme yapılarak gerek işveren gerek işçi için hakkaniyetli, objektif ve iyi niyetli olarak uygulanması gerektiği kanaatindeyiz. Nitekim Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Sn. Zehra Zümrüt Selçuk’un açıklamaları[1] da bu yöndedir.
Söz konusu yasağa aykırı davranılması halinde idari para cezası söz konusudur. Çalışanlar da işverenlerin ücretsiz izne çıkartması sebebiyle iş akitlerini haklı nedene feshedemeyecektir.
Av. Bilge Aydın Temiz
[1] Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Sn. Zehra Zümrüt Selçuk’un açıklaması (NTV, 16.4.2020 saat: 18:24-18-26): Bir kere kısa çalışma ödeneği yerine ücretsiz izin tercih etme durumları olamaz çünkü burada çalışanlarımız da prim günlerini tamamladıklarını biliyorlar. Dolayısıyla 450 gün prim ödeme ve 60 hizmet akdi şartı tamamlamışsa işverenin onun adına kısa çalışma ödeneği başvurusu yapacaklarını çalışanlarımız da biliyorlar. Bizim buradaki amacımız bu kapsam içinde kalmayan işçilerimizi, çalışanlarımızı da korumaktı ve onlara da bir gelir desteği sağlamaktı. Dolayıyla ben işverenlerimizin mümkün olduğu sürece bu şartları sağlayan bütün çalışanları için öncelikli olarak kısa çalışma ödeneğine başvuracaklarını bu şartları taşımayan çalışanları için de bu ücretsiz izin nakdi destek modelini uygulayacaklarına inanıyoruz ve biz de bunu kontrol edeceğiz, zaten prim günlerini SGK olarak biz görebiliyoruz. Dolayısıyla buna uyacaklarına biz tamamen inanıyoruz. Onun haricinde nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilden çalıştırıldığını gördüğümüz zaman da bir idari para cezası var. Her koşulda uygunluk tespitlerinde ileriye dönük idari para cezaları mevcut.”
Uyarı: Yukarıdaki bilgi ve görüşlerimiz sadece yol gösterme amaçlıdır ve yasal tavsiye alma olarak değerlendirilemez. Vona Hukuk Bürosu, doğru ve güncel içerikli bilgiyi sağlamak için her türlü çabayı göstermektedir ancak, bu makalenin yayımlanmasından sonra yürürlüğe girebilecek olan yasa ve mevzuatlarda yapılan değişiklikler nedeniyle en güncel yasal gelişmeleri yansıtmayabilir. Bu nedenle, bu makaledeki hiçbir şey yasal tavsiye olarak görülmemeli ve herhangi bir karar vermeden veya bu makalede yer alan bilgilere dayanarak herhangi bir işlem yapmadan önce avukatlara danışmalısınız.
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlara Getirilen Değişiklikler Hakkında
Bir cevap yazın