Ceza Ehliyeti Nedir?

Ceza ehliyeti; bir kimsenin işlediği bir suça ilişkin kusur yeteneğine sahip olmasını ifade eder. Ceza ehliyetinin varlığı veya yokluğu kişinin işlediği suç doğrultusunda ceza alıp almayacağını belirlerken, kişiye ceza ehliyeti yokluğu nedeniyle ceza verilememesinin temel nedeni ise fiil ehliyetidir.

Ceza ehliyetinin varlığı, yaş ve kontrol becerisiyle ölçülür. Bir başka anlatımla, yaşı küçük olanlar ile algılama ve irade yeteneğine sahip olmayanların ceza ehliyetinin olmadığını söylemek mümkündür. Ancak hukuk sistemimiz yaş sınırlamasına ilişkin farklı kıstaslar getirmiştir:

• 0-12 yaş aralığı: Türk Ceza Kanunu madde 31/1 uyarınca; fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmamış olan çocukların cezai sorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılması mümkün değildir. Fakat güvenlik tedbirleri uygulanabilecektir.
• 12-15 yaş aralığı: Fiili işlediği sırada 12 yaşını doldurmuş olup da 15 yaşını doldurmamış olanların algılama ve irade yeteneklerinin sorgulanması gerekir.

İşlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamaması veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmemiş olması hâlinde çocuğun cezai sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu çocuklar için çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanacaktır.

İşlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama ve bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğinin varlığı hâlinde ise çocuğun cezai sorumluluğu vardır. Bu durumda öngörülen cezalar indirimli uygulanır.

• 15-18 yaş aralığı: Fiili işlediği sırada 15 yaşını doldurmuş olup da 18 yaşını doldurmamış olan kişilerin algılama ve irade yeteneğine sahip olduğu varsayılarak ceza ehliyetinin varlığı kabul edilmiştir. Ancak işbu yaş aralığı için de ceza indirimi uygulanacaktır.

Bu doğrultuda, suç işleyen kişinin algılama ve irade yeteneği mevcutsa ceza ehliyetinin tam olduğunu belirtmek gerekir. Ceza ehliyeti tam olanlar; 18 yaşından büyük, akli dengesi yerinde, akıl hastası olmayan, sağır ve dilsiz olmayan bireyler olarak sayılabilir. Türk Ceza Kanunu madde 32 uyarınca ise, kişinin algılama ve irade yeteneklerine sahip olmaması halinde ceza ehliyetinin bulunmadığının, işbu yeteneklerinde azalma olması halinde ise ceza ehliyetinin eksik olduğunun kabulü gerekir. Ceza ehliyeti olmayanlar işledikleri suçlar nedeniyle cezalandırılmamalarına rağmen haklarında akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirlerine hükmedilmesi mümkündür.

Metnin PDF’i için buraya tıklayabilirsiniz.

Uyarı: Yukarıdaki bilgi ve görüşlerimiz sadece yol gösterme amaçlıdır ve yasal tavsiye alma olarak değerlendirilemez. Vona Hukuk Bürosu, doğru ve güncel içerikli bilgiyi sağlamak için her türlü çabayı göstermektedir ancak, bu makalenin yayımlanmasından sonra yürürlüğe girebilecek olan yasa ve mevzuatlarda yapılan değişiklikler nedeniyle en güncel yasal gelişmeleri yansıtmayabilir. Bu nedenle, bu makaledeki hiçbir şey yasal tavsiye olarak görülmemeli ve herhangi bir karar vermeden veya bu makalede yer alan bilgilere dayanarak herhangi bir işlem yapmadan önce avukatlara danışmalısınız.